Poradnia Prawa Żywnościowego
Jak kupować żywność,
czyli "dekalog" konsumenta
Aby odżywiać się bezpiecznie, czyli zdrowo, musimy zacząć od zakupów. Oczywiście państwo i jego organy kontrolne gwarantują nam, że żywność znajdująca się na półkach jest bezpieczna. To jest pierwsze założenie, jakie musimy przyjąć. Czyli podczas zakupów nie popadajmy w skrajność sprowadzającą się do nadmiernej dbałości o wybór tzw. "zdrowej żywności". Czy w ogóle można w prawie mówić o "zdrowej żywności"? Skoro normy jakości żywności, które gwarantuje nam Unia Europejska i państwo mają prowadzić do dystrybucji żywności bezpiecznej, czyli nieszkodliwej dla zdrowia, to możemy założyć, że każdy środek spożywczy znajdujący się na rynku jest po prostu zdrowy, czyli nie szkodzi naszemu zdrowiu. Oczywiście mamy tu na myśli konsumpcję racjonalną polegającą na tym, że jednorazowo nie decydujemy się na zjedzenie pół kilograma "krówek ciągutek", czy wypicie dwóch litrów coli.
Na co jednak zwracać uwagę podczas zakupów, tak żeby zadbać o swoje zdrowie i zdrowie bliskich?
Oto "dekalog" konsumenta produktów żywnościowych.
I.
Po pierwsze, ważna jest lista zakupów. Starajmy się planować zakupy tak, żeby urozmaicać naszą dietę. To, jak się odżywiamy, zależy od tego co kupimy. Pamiętajmy, żeby kupować żywność z myślą o racjonalnej i zdrowej diecie.
II.
Po drugie, zwracajmy uwagę na to, do czego pakujemy żywność i w co żywność jest opakowana. Producent i sprzedawca żywności nie ponoszą odpowiedzialności za higienę naszych własnych toreb i opakowań. Oczywiście mamy prawo do używania własnych "siatek", toreb i reklamówek, ale przypilnujmy, żeby były czyste. Torby i opakowania sklepowe są czyste, ale pamiętajmy, żeby miały oznakowanie "do kontaktu z żywnością" -
III.
Po trzecie, zwracajmy uwagę na higienę swoją i innych podczas kontaktu z żywnością, szczególnie nieopakowaną, np. pieczywem. Starajmy się używać rękawiczek jednorazowych dostępnych w sklepach.
IV.
Po czwarte, zwracajmy uwagę na informacje znajdujące się na opakowaniach środków spożywczych, czyli po prostu na etykiety. Mamy prawo do informacji na temat tego, co kupujemy, a więc znakowanie żywności ma dla nas znaczenie. Jeśli na opakowaniu nie ma informacji o produkcie lub kupujemy produkt niepakowany, pytajmy o etykietę produktu lub informacje na jego temat. Dotyczy to w szczególności wędlin, mięsa i pieczywa. Czytanie etykiety, czyli informacji o środku spożywczym pozwala nam zapoznać się z jego składem, w tym rodzajami dodatków do żywności.
V.
Po piąte, należy zwrócić uwagę na datę terminu przydatności produktu do spożycia lub datę minimalnej trwałości. Termin przydatności do spożycia oznaczony jest sformułowaniem "należy spożyć do...", co oznacza, że po wskazanej dacie kategorycznie nie można spożywać produktu, ponieważ należy on do kategorii produktów łatwo się psujących (np. wędliny, ryby). Istnieje zatem ryzyko szkodliwości dla zdrowia. Termin minimalnej trwałości oznaczony jest sformułowaniem "najlepiej spożyć przed..." lub "najlepiej spożyć przed końcem...". Dotyczy on trwałych środków spożywczych (n. mąka, kasze), które można wykorzystać "po terminie", ale należy liczyć się ze zmianą ich właściwości i zbadać organoleptycznie czy nie uległy całkowitemu zepsuciu.
VI.
Po szóste, przyjrzyjmy się kupowanemu produktowi. Sprawdźmy czy produkt nie jest zepsuty, opakowanie nie jest uszkodzone lub otwarte. Po zwykłym badaniu organoleptycznym jesteśmy w stanie zauważyć, czy środek spożywczy nie jest zepsuty, np. spleśniały, czy zgniły. Warto zobaczyć jak wygląda i czy czasami nie pachnie brzydko, nienaturalnie.
VII.
Po siódme, dbajmy o to, żeby nie kupować żywności niewiadomego pochodzenia. Zainteresujmy się, czy jest informacja na temat producenta, badań weterynaryjnych i składu.
VIII.
Po ósme, sprawdźmy czy w miejscu sprzedaży środki spożywcze są właściwie przechowywane, a przede wszystkim czy jest zachowana ciągłość chłodzenia w przypadku, gdy żywność wymaga odpowiednio niskiej temperatury. Sprawdźmy czy w sklepie jest odpowiednia temperatura, szczególnie podczas upałów. Jeżeli podczas dystrybucji lub sprzedaży środku spożywcze narażone będą na odmrożenie lub oddziaływanie zbyt wysokich temperatur dojdzie do zepsucia, a w konsekwencji negatywnych skutków dla zdrowia konsumentów, nawet przed upływem terminu przydatności do spożycia.
IX.
Po dziewiąte, dbajmy o właściwy transport kupionych produktów spożywczych do domu. Nie narażajmy produktów na uszkodzenia, w tym tych opakowanych. Używajmy, szczególnie latem, toreb termoizolacyjnych, kiedy przewozimy produkty wymagające niskiej temperatury.
X.
Po dziesiąte, racjonalnie i higienicznie segregujmy produkty w lodówce i szafkach, tak żeby w pierwszej kolejności spożyć te, których termin przydatności do spożycia mija najwcześniej.
Jeśli chcesz posłuchać o tym jak kupować żywność, zapraszam na podcast (w opracowaniu).
Kontakt
dr hab. Tomasz Srogosz
t.srogosz@jwms.pl
Social media