Jeśli chcesz posłuchać o dodatkach do żywności, enzymach spożywczych i środkach aromatyzujących, zapraszam na podcast (w opracowaniu). 

(l) inuliny.

spis treści

     Tylko uwzględnione w wykazach dołączonych do rozporządzenia 1333/2008 dodatki do żywności mogą być stosowane w środkach spożywczych (załącznik II) lub dodatkach do żywności, enzymach spożywczych i środkach aromatyzujących (załącznik III). Dodatki spoza wykazów nie mogą być stosowane przy produkcji żywności. 

     Warto wiedzieć o tym, że załącznik II wskazuje środki spożywcze, w których mogą być stosowane określone dodatki do żywności. Jednak zdarza się tak, że mamy do czynienia z tzw. wieloskładnikowym środkiem spożywczym, czyli takim, którego skład obejmuje kilka składników. W takim przypadku dopuszczalny jest w składzie dodatek do żywności dopuszczony do stosowania w składniku produktu i w ten sposób został przeniesiony do produktu. Dopuszczalny jest też dodatek do żywności dopuszczony do stosowania w innym dodatku do żywności, enzymie spożywczym lub środku aromatyzującym i w ten sposób został przeniesiony do środka spożywczego. Pamiętać należy jednak o tym, że załącznik II wskazuje kategorie żywności, która nie może zawierać w sobie dodatku do żywności w taki sposób przeniesionej (np. miód, masło, kawa, cukry, żywność dla niemowląt i małych dzieci). 

      Załącznik II obejmuje nazwy dodatków do żywności i ich symbole (numery) poprzedzone literą "E" (jak Europa), kategorie żywności wraz ze wskazaniem dopuszczalnych dodatków i ich poziomów (ilości).

     Pamiętać należy o tym, że w Polsce obowiązuje jeszcze rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2010 roku w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych, do którego dołączony został krajowy wykaz zawierający dozwolone substancje słodzące, barwniki, inne substancje dodatkowe i substancje dodatkowe stosowane w produkcji żywności dla niemowląt i małych dzieci. Rozporządzenie wdrażało dyrektywy unijne, które już nie obowiązują w związku z wejściem w życie rozporządzenia 1333/2008. Jednak rozporządzenie z 2010 roku nadal obowiązuje, mimo wejścia w życie rozporządzenia 1333/2008. Stosować w takim przypadku należy zasadę pierwszeństwa prawa unijnego. Zasada ta odnosi się także do drugiego polskiego aktu prawnego - rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2010 roku w sprawie specyfikacji i kryteriów czystości substancji dodatkowych. Do rozporządzenia dołączony został wykaz zawierający opis dodatków do żywności.

spis treści 

     Wśród dodatków wyróżniamy: barwniki (E100-E199), substancje konserwujące (E200-E299), przeciwutleniacze (E300-E399), emulgatory (E400-E499), pozostałe (E500-E1500). Wbrew przeważającej opinii dodatków do żywności nie należy się bać. W większości są to substancje neutralne zdrowotnie, czyli nieszkodliwe. Powinniśmy zwrócić uwagę na niektóre i mieć świadomość ich negatywnego wpływu, choć pamiętać należy o tym, że na straży naszego zdrowia stoi Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności, który zajmuje się dopuszczeniem dodatków do obrotu i maksymalnymi poziomami stosowania w środkach spożywczych. Decyzje EFSA podejmowane są w oparciu o zasadę wysokiego poziomu ochrony zdrowia konsumentów. 

     Można wspomnieć o niektórych dodatkach do żywności, które nie są neutralne zdrowotnie, a w niektórych przypadkach można nawet powiedzieć są po prostu szkodliwe i budzą kontrowersje:

- tartrazyna (E 102) - występuje w deserach, musztardach lub deserach w proszku, może wywoływać nadpobudliwość u dzieci;

- żółcień pomarańczowa (E 110) - występuje w marmoladach lub gumach do żucia, może wywoływać alergie; 

- amarant (E 123) - barwnik występujący w ciastach, galaretkach w proszku, napojach bezalkoholowych, przetworach z czarnej porzeczki, możliwe działanie rakotwórcze;

- błękit brylantowy (E 133) - występuje w warzywach konserwowych, może powodować negatywne skutki u osób z zaburzeniami układu pokarmowego;

-czerń brylantowa (E 151) - barwnik występujący w jogurtach pitnych, ciastach w proszku, potencjalne działanie rakotwórcze;

- kwas benzoesowy (E 210) - występuje w galaretkach, sokach owocowych, margarynie, piwie, przetworach rybnych, może wywoływać podrażnienia układu pokarmowego, wysypkę i nasilenie objawów alergicznych; 

- azotyn sodu (E 250) - występuje w przetworach mięsnych, służy do konserwacji mięsa, spożyty w nadmiernych ilościach blokuje transport tlenu przez krew, udowodniono działania rakotwórcze, budzi kontrowersje - zob. tekst na blogu na ten temat.

- aspartam i sacharyna (E 951, E 954) - substancje słodzące występujące w produktach "light", kakao rozpuszczalnym, kawie rozpuszczalnej, gumie do żucia i słodzikach, wskazuje się na działanie rakotwórcze. 

     Pamiętać warto o tym, że dodatki do żywności pochodzenia naturalnego, takie jak np. kurkumina (E 100), ryboflawina (E 101), czy lecytyna (E 322) nie mają żadnych skutków negatywnych dla zdrowia, a część z nich korzystnie wpływa na organizm.

spis treści 

     Enzym spożywczy jest to produkt otrzymany z roślin, zwierząt lub mikroorganizmów, lub produktów z nich pochodzących, w tym produkt otrzymany w procesie fermentacji z wykorzystaniem mikroorganizmów:

     Działają tu podobne zasady, jak w przypadku dodatków do żywności, a więc w przemyśle spożywczym można stosować tylko enzymy znajdujące się w wykazie unijnym. Problem sprowadza się do tego, że do tej pory Komisja Europejska nie opracowała takiego wykazu, a zgodnie z informacją EFSA działają tu krajowe wykazy. Problem sprowadza się do tego, że w Polsce takiego wykazu, w przeciwieństwie do dodatków do żywności, też nie ma. Najczęściej stosowanymi enzymami są: amylazy (w piekarnictwie), proteazy (w produkcji sera) i pektynazy (w klarowaniu soków). 

       Środki aromatyzujące (aromaty) to produkty:

     Spośród środków aromatyzujących można wprowadzać do obrotu i stosować w lub na środkach spożywczych wyłącznie te, które zostały wymienione w wykazie unijnym, w stosownych przypadkach na warunkach określonych w tym wykazie. Wykaz taki przyjęty został przez Komisję Europejska w rozporządzeniu wykonawczym 872/2012. 

spis treści